-Улс төрийн бужигнаан дунд Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн сураг алдрав-
Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн төслийг хөдөлгөнө өө гэж Засгийн газрын тэргүүн зуу хоног дотроо мэдэгдсэн. Урагшлах боломжтой төслүүдийн эхэнд уг төсөл эрэмбэлэгдэж байгаа. Хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг хамгийн ихээр татдаг төсөл. Төслийн дэд бүтцийг “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн дэргэдэх үйлдвэр, технологийн паркийн хүрээнд шийдвэрлэж, үйлдвэрийн барилгын ажлыг одоо эхлүүлэх л үлдээд байгаа юм. Уг нь "нохойн дуу" ойртсон гэсэн үг.
Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн ТЭЗҮ батлагдсан учраас олон улсын нээлттэй тендерийг удахгүй зарлана гэж есдүгээр сард болсон “Уул уурхайн 7 хоног”-ийн үеэр салбар хариуцсан сайд нь мэдэгдсэн. "Уул уурхайн 7 хоног"-ийн онцлох мессеж энэ байсан.
Төслүүд нь гацаатай, хөрөнгө оруулагчид нэвтэрч чаддаггүй, уул уурхайг улдан эсэргүүцэх улстөрчид нь олширсон, "захиалга"-аар ажилладаг иргэний нийгэм, тэмцэгчид нь "эх оронч" дүрд тоглосон цаг үед засаг төр хүлээлт үүсгэсэн, олон жил дуншсан төслөө явуулна гэдэг "омогших" мэдээ.
Гэвч үүнээс хойш засаг төрийн “хувь заяа” МАН-ын Цагаан байрнаас хальж Төрийн ордонд орж ирсэн, улс төрийн их бужигнаан дунд улсын ажил саатаж, эрх баригчдын хувьд түгшүүртэй өдрүүд өнгөрөв. Юун зэс хайлуулах үйлдвэр. Өөрсдийнх нь сандал ширээний асуудал хөндөгдөж, үндсэн ажлаа тэд мартах шахуу улс төр халав.
Харин одоо "Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэр"-ээ ярих цаг нь болсон байх аа. Уг төсөл олон сайдын нүүр үзсэн. Олон Засгийн газар зэсийн баяжмалаа хайлуулна гэж гарч ирдэг. Тэднээс амжилт олж, ажил болгосон нь нэгээхэн ч үгүй. Г.Занданшатарын тэргүүлсэн Засгийн газар зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн төслийг эхлүүлж чадах эсэх нь хамгийн их анхаарал татна. Мөн горьдлого төрүүлнэ.
Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням автор төслөө ахиулж, бүтээн байгуулалт руу хөдөлгөж дийлэх болов уу... Эрх баригч нам дотроо эв зүйгээ олж чадахгүй бол зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэр цаасан дээр л үлдэнэ. Тэдний эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл, толхилцоон сунжирсаар байвал мега байтугай гега төслүүд ч хөдөлж чадахгүй. Тендерт оролцох хүсэлтэй гүйцэтгэгч талууд ч нөхцөл байдлыг ажиглан хүлээзнэ. Төслөө хөдөлгөж чадвал бүтээн байгуулалтын ажилд нь хоёр жилийн хугацаа шаардах юм билээ. Дотооддоо зэсээ хайлуулдаг, эцсийн бүтээгдэхүүн гаргах боломж бидэнд ойрхон байна. Ойр буй боломжийг үргээх нэг том шалтаг шалтгаан нь улс төр болж хувираад байна. Улс төрийн тогтворгүй байдал улсаараа төлөвлөх, урагшлах, төслүүдээ хэрэгжүүлэх замыг хааж, хөгжлийг гацааж байна.
Манай улсад зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн үндсэн түүхий эд нь байна. Хүний нөөц нь байна. Оюу толгойн далд уурхай ашиглалтад орсноор жилд экспортлох зэсийн баяжмалын хэмжээ үлэмж нэмэгдэж эхэллээ. Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэр гадаад валютын нөөцийг нэмэгдүүлэхэд онцгой ач холбогдолтой. Эдийн засгийн агуулга нь үлэмж их. Баяжмал үйлдвэрлэгч орны хувьд хайлуулах үйлдвэр бол стратеги. Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн байршил өнгөрсөн хугацаанд өчнөөн солигдон өөрчлөгдөж, эцэст нь Орхон аймаг дээр тогтсон. Эрдэнэтийн үйлдвэр, технологийн паркт Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийн суурь дэд бүтэц нь бүрдэж эхэлж байна. Төмөр зам нь тавигдсан. Газар нь олгогдсон. Хашааг нь барьсан.
Үйлдвэрт тулгарах гурван том сорилт бий. Үүний нэг нь эрчим хүчний хүрэлцээ, удаах нь усны асуудал. Баяжуулах үйлдвэрээ найдвартай эрчим хүчээр хангаж чадах эсэх нь өнөөгийн суурилагдсан хүчин чадлаар эргэлзээтэй байгаа. Нэмээд усны хангамж хөндүүр сэдэв. Сэлэнгэ мөрнөөс усны хоолой шинээр татах, эсвэл одоогийн Эрдэнэт үйлдвэрийн усны хангамжийг ашиглах хувилбар бий. Гурав дахь нь, үйлдвэрлэлээс үүсэх байгаль орчны нөлөөлөл. Эдгээрийг давж чадвал Зэс хайлуулах үйлдвэр амилна. Үйлдвэртэй болсноор Монголын зэсийн салбарын өрсөлдөх чадвар нэмэгдэнэ. Тэр тусмаа "Эрдэнэт үйлдвэр"-ийн хувьд томоохон давуу талууд бий болж зардал буурна. Тус салбарт шинэ ажлын байр бий болно.
Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэрийг дагаад аж үйлдвэрийн кластер бүрдэж, бусад үйлдвэрүүд хөгжинө. Уул уурхайн салбар олборлолтоос боловсруулалт бүрэн шилжилт хийж эхэлнэ. Эдгээр үр дүнг авч үзвэл, Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэр засаг төрийн амин чухал ажилд тооцогдоно. Энэ Засгийн газрын туг нь Зэсийн баяжмал хайлуулах үйлдвэр болно.
